Thẩm phán cấp dưới xử chánh án ly hôn, chia sẻ xử thế nào?

BáoNgười đưa tincó bài phản chiếu chuyện do mâu thuẫn gia đình, ông S, chánh án TAND một TP trực thuộc một tỉnh ở miền Tây, đã nộp đơn xin ly hôn vợ ra chính tòa mà ông đang lãnh đạo (cũng là ở địa phương nơi vợ chồng ông sinh sống). Sau đó, chính ông S. Là người ký quyết định phân công thẩm phán giải quyết vụ ly hôn của ông. Nếu ông S là người dân bình thường thì vụ án không có gì để bàn luận về thủ tục tố tụng. Nhưng đối với vụ kiện mà ông S là bên nguyên, mà chính ông S lại là chánh án nơi tòa án có thẩm quyền giải quyết thì có thể nói vụ án “thuộc trường hợp đặc biệt” và hy hữu .Quả tình như bài báo phản ảnh về thực tế và pháp lý, quyền hạn của một chánh án đối với các thẩm phán mà mình lãnh đạo là rất lớn, không chỉ là quyền lực hành chính mà còn cả về mặt chuyên môn nghiệp vụ, đường lối xét xử. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi xin thảo luận vấn đề có liên hệ đến thủ tục tố tụng dân sự, cần có sự giảng giải ứng dụng pháp luật thống nhất. Theo Điều 52 BLTTDS quy định “trong trường hợp đặc biệt thì Hội đồng xét xử sơ thẩm có thể gồm hai thẩm phán và ba Hội thẩm quần chúng. #”. Vậy trường hợp nào thì được coi là “trường hợp đặc biệt? Nghị quyết 05/2012 ngày 3/12/2012của Hội đồng quan toà TANDTC , hướng dẫn thi hành một số quy định trong Phần thứ hai: Thủ tục giải quyết vụ án tại Tòa án cấp sơ thẩm” của Bộ luật tố tụng dân sự (đã được sửa đổi, bổ sung) có giải thích “Những vụ án có tính chất phức tạp”là những vụ án có nhiều đương sự, có hệ trọng đến nhiều lĩnh vực; vụ án có nhiều tài liệu,có các bằng cớ mâu thuẫn với nhau cần có thêm thời gian để nghiên cứu tổng hợp các tài liệu có trong hồ sơ vụ án hoặc tham khảo ý kiến của các cơ quan chuyên môn hoặc cần phải thẩm định kỹ thuật phức tạp; những vụ án mà đương sự là người nước ngoài đang ở nước ngoài hoặc người Việt Nam đang cư trú, học tập, làm việc ở nước ngoài, tài sản ở nước ngoài cần phải có thời kì ủy thác tư pháp cho cơ quan lãnh sự, ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án nước ngoài...Còn thế nào vụ án“thuộc trường hợp đặc biệt “quy định tại điêu 52 BLTTDS, cho đến nay vẫn chưa có hướng dẫn. Thực tế xét xử , rất hiếm thấy khi xét xử án dân sự có hội đồng xét xử gồm hai thẩm phán và ba hội thẩm quần chúng như quy định tại Điều 52 BLTTDS. Có thể nhận định qua vụ ông chánh án, là bên nguyên khởi kiện tại Tòa án nơi ông là lãnh đạo cao nhất : Dù nội dung vụ án phức tạp hay đơn giản thì trường hợp này rõ ràng không thể không thuộc “trường hợp đặc biệt”. Do đó, vụ án dù không có tính chất “phức tạp “ để Tòa án cấp tỉnh lấy lên giải quyết thì cũng thuộc trường hợp “đặc biệt”. Để bảo đảm tính khách quan trong trường hợp này, Hội đồng xét xử vụ án thuộc trường hợp đặc biệt này cần phảicó hai quan toà và ba hội thẩm dân chúng.Do đó, để bảo đảm tính khách quan đối với vụ án thuộc trường hợp đặc biệt, chánh án cần phải cắt cử hai quan toà và ba hội thẩm quần chúng giải quyết. Nếu chỉ phân công một quan toà giải quyết vụ án như trường hợp ông S. Để coi như vụ án thông thường như vụ án khác, thì dư luận có tai tiếng về tính khách quan, vô tư trong việc giải quyết vụ án là việc không thể tránh khỏi. Qua vụ kiện hy hữu nêu trên, tôi nghĩ Hội đồng thẩm phán TANDTC cần có chỉ dẫn thế nào là “trường hợp đặc biệt" để việc giải quyết vụ án trong những trường hợp đặc biệt được khách quan, không vi phạm thủ tục tố tụng dân sự. Trạng sưNguyễn Hồng Hà(Phó chủ nhiệm Đoàn trạng sư Khánh Hòa)